sty
20
2014
20
2014
Jak zbudować strukturę artykułu naukowego: tytuły rozdziałów?
Artykuł napisał 
W poprzednich częściach zastanawialiśmy się jak skonstruować tytuł, streszczenie i jak napisać wstęp, tak aby spełniały założone warunki. W tej części jak zwykle nawiążemy do wcześniej omówionych kwestii, ale zastanowimy się przede wszystkim, jak powinna wyglądać struktura artykułu jako całości.
Tym co tworzy szkielet całego artykułu naukowego są jego tytuły, w tym tytuły rozdziałów i podrozdziałów. Oprócz tytułu artykułu, należy zwrócić uwagę na tytuły rozdziałów i podrozdziałów. Tworzą one strukturę naszego artykułu.
Schemat struktury, wypracowany przez ponad 300 lat, ma umożliwić czytelnikom ocenę wiarygodności i znaczenia przedstawionych faktów i wniosków. Autorzy i czytelnicy cenią standardową narrację. Obserwujemy także, że obecnie, w wyniku zwiększenia roli odgrywanej przez elementy wizualne, konieczne jest wykroczenie poza rolę podawczą tekstu.
W pisaniu naukowym nie możemy sobie pozwolić na dowolność. Obowiązuje nas pewien schematyzm. Część tytułów rozdziałów jest zasadniczo taka sama w wielu czasopismach (wprowadzenie, dyskusja, wnioski), różnice mogą wystąpić w tytułach podrozdziałów. Najbardziej szczegółowo opisujemy nasz wkład. Dlatego rozdziały opisujące nasz wkład powinny mieć bardziej rozbudowaną strukturę.
Cztery zasady dobrej struktury artykułu:
- Struktura jest uformowana przez wkład autora.
- Tytuły rozdziałów i podrozdziałów, które wskazują wkład są zgrupowane.
- Słowa kluczowe z tytułu odzwierciedlające wkład autora, są powtórzone w tytułach rozdziałów i podrozdziałów.
- Struktura pokazuje w zarysie zawartość (zrozumiale i zwięźle).
Jak wspomnieliśmy, trzy nagłówki są zwykle standardowe: wprowadzenie, wyniki i wnioski. Standardowe nagłówki są odłączone od tytułów — nie zawierają one słów tytułowych. Są po prostu znacznikami, które pokazują miejsce i funkcję danej części.
Zasada 1: Struktura jest uformowana przez wkład autora.
Struktura powinna być najbardziej szczegółowa, tam gdzie autor ma najwięcej do powiedzenia czyli tam gdzie jego wkład jest największy. Struktura powinna się rozwinąć do odpowiedniego poziomu szczegółowości, oferując więcej podtytułów, aby uporządkować te szczegóły w logicznej kolejności, z korzyścią dla czytelnika i dla lepszej przejrzystości.
Pierwsza zasada ma konsekwencje: gdy nadmiernie szczegółowa część nie zawiera wiele wkładu, strukturze brak równowagi.
- Podrozdział może być zbyt szczegółowy. Uprość albo przenieś szczegóły do aneksu, stopki lub materiałów uzupełniających.
- Poziom wiedzy czytelnika został niedoceniony. Usuń szczegóły i dostarcz odwołania do najważniejszych artykułów i książek.
- Podtytuły dzielą materiał na zbyt małe części. Kiedy rozdział składający się z jednego lub dwóch krótkich akapitów zawiera podrozdziały, można go połączyć z innym rozdziałem.
- Struktura najwyższego poziomu nie dzieli się na odpowiednią liczbę części. Na przykład sekcja zawierająca tło badań jest połączona z wprowadzeniem. W rezultacie, niezbędne jest wiele podtytułów we wprowadzeniu. Dodaj tytuły rozdziałów w celu zmniejszenia liczby podtytułów.
- Artykuł ma wieloaspektowy wkład, który wymaga rozległego tła i rozległą strukturę. Przerób na kilka mniejszych artykułów.
Zasada 2: Tytuły rozdziałów i podrozdziałów, które wskazują wkład są zgrupowane.
Jeśli gałęzie zawierające wkład są rozsypane zamiast być zgrupowane, strukturze brakuje odpowiedniej koncentracji.
- Może się zdarzyć, że wkład autora dotyczy wielu wątków. Aby zwiększyć szansę na akceptację artykułu autor upycha w nim wiele wątków. Nagłówki takiego artykułu są trudne do napisania. Lepiej skupiać się w artykule wokół jednego wątku, a w kolejnym artykule poruszyć wątek poboczny.
- Artykuł może jeszcze być niegotowy do publikacji. Wkład podzielony jest na niezwiązane ze sobą części. Artykułowi brakuje jedności i zwięzłości: nieunikniona jest powtórna edycja.
- Autor może nie być w stanie zidentyfikować głównego celu artykułu, albo określić co jest celem głównym, a co celami szczegółowymi. Artykułowi i tytułowi prawdopodobnie brakuje skupienia.
Zasada 3. Słowa kluczowe z tytułu odzwierciedlające wkład, są powtórzone w tytułach rozdziałów i podrozdziałów.
Ponieważ rolą struktury jest pomoc czytelnikowi w poruszaniu się po artykule i określeniu gdzie znajduje się wkład autora, tytuły rozdziałów i podrozdziałów powinny odnosić się do tytułu artykułu.
Trzecia zasada ma konsekwencje: Jeśli tytuły rozdziałów i podrozdziałów nie są związane z tytułem artykułu, struktura albo tytuł artykułu może być błędny.
- Struktura lepiej odzwierciedla zawartość niż tytuł. Na przykład struktura, gdzie słowo „trajektoria“ pojawia się w trzech z pięciu nagłówków, a nie występuje w tytule, ma niewłaściwy tytuł.
- Struktura jest zbyt tajemnicza. Nagłówki i podtytuły są zbyt ogólne, lakoniczne lub drugorzędne. Nie dają wystarczająco dużo informacji na temat zawartości. Popraw strukturę i ponownie nawiąż do tytułu.
- Struktura zawiera synonimy słów z tytułu, albo specyficzne słowa kluczowe zastępują tytułowe słowa lub skróty utworzone ze słów tytułowych. Tracąc jednolitość i spójność artykuł jest mniej jasny. Wróć do oryginalnych słów kluczowych, albo zmień tytuł tak, aby był bardziej szczegółowy.
Zasada 4: Struktura pokazuje w zarysie zawartość (zrozumiale i zwięźle).
Zgodnie z zasadą czwartą, ktoś nieobeznany z tematem powinien być w stanie zobaczyć logikę relacji po przeczytaniu tytułu, streszczenia i kolejnych tytułów rozdziałów i podrozdziałów.
Czwarta zasada ma konsekwencje: jeśli nagłówki i podtytuły przeczytane po kolei nie tworzą sensownej relacji to struktura ma luki lub tytuł jest błędny.
- Artykuł może być przedwczesny: jego struktura nie osiągnęła jeszcze przejrzystości. Potrzeba więcej pracy, aby struktura spełniała swoją rolę.
- Sposób prowadzenia relacji jest bezsensowny ponieważ nie dotyczy tytułu. Zmień tytuł lub przerób artykuł.
- Tytuły rozdziałów i podrozdziałów są zbyt krótkie lub zbyt zagadkowe, prawdopodobnie z powodu stosowania skrótów, synonimów lub bardzo specyficznego słownictwa zrozumiałego tylko dla ekspertów. Napisz bardziej opisowe i zrozumiałe tytuły rozdziałów i podrozdziałów.
- Brakuje kluczowych nagłówków i podtytułów. Podziel niezrozumiały tytuł rozdziału/podrozdziału na mniejsze aby zapewnić brakującą łączność, albo wstaw nowe nagłówki lub podtytuły.
Rola i cechy wstępu
Rola struktury dla czytelnika
- Ułatwia nawigację przez zapewnienie bezpośredniego dostępu do odpowiednich rozdziałów artykułu.
- Pomaga czytelnikowi szybko zlokalizować rozdział artykułu związany z wkładem autora.
- Pozwala czytelnikowi szybko zrozumieć główny wątek artykułu, poprzez logiczną relację na podstawie tytułów rozdziałów i podrozdziałów.
- Określa spodziewany czas czytania przez pokazanie długości i poziomu szczegółowości każdej części artykułu.
Rola struktury dla autora
- Wzmacnia wkład poprzez powtórzenie słów kluczowych z tytułu i streszczenia w tytułach rozdziałów i podrozdziałów.
- Pomaga podzielić artykuł na opisowe, niezbędne i logicznie połączone części, które wspomagają wątek.
Cechy struktury
Informacyjność. Nie powinno być nagłówków nie przekazujących informacji o wkładzie autora, poza oczekiwanymi standardowymi nagłówkami. Na podstawie tytułów rozdziałów i podrozdziałów, czytelnik powinien być w stanie zrozumieć tytuł lub od razu zidentyfikować interesującą część.
Powiązanie z tytułem i streszczeniem. Słowa kluczowe z tytułu i streszczenia znajdują się również w strukturze. Wspierają wątek.
Logika. Idąc od jednego tytułu rozdziału lub podrozdziału do kolejnego, osoba nie będąca specjalistą widzi logiczny porządek zaproponowany przez autora. Brak luk w logice.
Spójność na poziomie składni. Każdy nadrzędny nagłówek ma więcej niż jeden nagłówek podrzędny. Składnia jest równoległa.
W celu ustalenia jakości struktury przydatna jest bardzo prosta i wydajna metoda.Umieść strukturę na pustej kartce papieru. Napisz tytuł u góry kartki, a poniżej napisz wszystkie nagłówki i podtytuły w odpowiedniej kolejności. Podkreśl wspólne słowa w strukturze i tytule. Czy widać jakieś rozbieżności? Czy słowa kluczowe wskazujące wkład autora znajdujące się w tytule znajdują się również w strukturze? Jeśli ich brak, czy dlatego, że użyto synonimów? Zmień strukturę, aby lepiej łączyła się z tytułem. Czy używasz skrótów, które są zdefiniowane w tekście, ale powodują zaciemnienie nagłówków? Jeśli tak, to usuń je lub podaj w pełnej nazwie. Czy w strukturze występują słowa których nie ma w tytule? Czy nie powinny być częścią tytułu? Czy możliwe, że struktura jest właściwa, a tytuł błędny? Jeśli tak, należy zmienić tytuł.
W inny sposób można zbadać, jak struktura odpowiada tytułowi, dając innej osobie do przeczytania strukturę i pytając o zawartość artykułu. Im mniej taka osoba wie o pracy tym lepiej. Zapytaj czy w kolejności nagłówków i podtytułów widać logikę. Jeśli czytelnik nie jest w stanie określić zawartości zgodnie z intencją autora, artykuł nie jest jeszcze gotowy do publikacji. Przerób strukturę artykułu.
Jeśli relacja jest jasna, należy sprawdzić składnię. Czy składnia nagłówków jest równoległa? Czy podtytuły są sierotami?
Jeśli relacja jest jasna, należy sprawdzić składnię. Czy składnia nagłówków jest równoległa? Czy podtytuły są sierotami?
Jeśli dobrowolny recenzent pyta, nie zaczynaj wyjaśniać. Pamiętaj, że autor nie będzie mógł objaśnić struktury czytelnikowi po opublikowaniu. Zapisz pytania i dostosuj zgodnie z nimi strukturę i tytuł.
Sprawdź jeszcze raz
…czy struktura spełnia warunki:
- Wszystkie słowa kluczowe, związane z wkładem autora występujące w tytule, znajdują się również w nagłówkach i podtytułach.
- Wkład jest zgromadzony w kolejnych nagłówkach.
- Struktura składa się z tytułów podrozdziałów, które niosą informacje.
- Żaden tytuł rozdziału/podrozdziału nie mógłby zmienić miejsca bez narażenia na szwank struktury artykułu.
- Struktura nie zawiera skrótów, ani słów kluczowych, zrozumiałych tylko dla specjalistów.
- Większość słów znajdujących w strukturze, znajduje się również w streszczeniu.
- Struktura nie zawiera osieroconych nagłówków lub podtytułów.
…czy struktura nie zawiera błędów:
- Brak w strukturze słów kluczowych z tytułu.
- Wkład autora jest rozrzucony po całej strukturze.
- Struktura zawiera tytuły rozdziałów lub podrozdziałów nie niosących informacje.
- Nagłówki i podtytuły mogą zostać zamienione miejscami bez naruszenia logiki artykułu.
- Struktura zawiera skróty, synonimy lub słowa zrozumiałe dla ekspertów.
- Mniej niż połowa słów ze struktury znajduje się w streszczeniu.
- Struktura zawiera osierocone nagłówki lub podtytuły.
Opracowano na podstawie: Lebrun J.-L., 2011. Scientific Writing 2.0 : A Reader and Writer’s Guide. New Jersey: World Scientific.
Ilustracje na licencji CC BY 2.0 pochodzą z Flickr za pomocą search.creativecommons.org
Ilustracje na licencji CC BY 2.0 pochodzą z Flickr za pomocą search.creativecommons.org
Related Posts
Overleaf – z czym to się je oraz interaktywne wprowadzenie
Jak utworzyć elementy graficzne artykułu naukowego?
Jak napisać wstęp artykułu naukowego?
Jak napisać streszczenie artykułu naukowego ?
O Autorze: Henryk Marjak
Adiunkt w Katedrze Analizy Systemowej i Finansów, Wydziału Ekonomicznego ZUT w Szczecinie. Z wykształcenia elektronik (Politechnika Szczecińska) i doktor nauk ekonomicznych (SGGW).
[…] Brak komentarzy W poprzednich wpisach zajmowaliśmy się jak napisać wstęp i zbudować strukturę artykułu naukowego. Teraz zabierzemy się za elementy graficzne, takie jak tabele, wykresy, […]
Bardzo ciekawa seria dotycząca przygotowywania artykułów naukowych
Czy przewidziana jest część dotycząca podsumowania artykułu naukowego?
Dziękuję za dobre słowo.
Wprawdzie nie planowałem dalszych części, ale w takiej sytuacji sprawę przemyślę i postaram się cykl dopracować.
Pozostaję otwarty na dalsze uwagi,
jeszcze raz bardzo dziękuję.
H. Marjak